OECD varsayımlarına nazaran Türkiye’de enflasyon yıl sonunda yüzde 31,4 ile Arjantin’in önüne geçerek doruğa oturacak. Artan “erken seçim” baskısının Türkiye’de enflasyonu daha da yükseltebileceğinden tasa ediliyor.Türkiye, son yıllarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın uyguladığı iktisat siyasetleri nedeni ile dünyada en yüksek enflasyona sahip ülkelerinden biri haline geldi. 5 Haziran 2023’te Mehmet Şimşek‘in “ekonomide rasyonel siyasetlere dönüş” vaadiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturduğunda yüzde 38,2 olan yıllık enflasyon, ortadan geçen yaklaşık 2 yıl sonunda hâlâ yüzde 39 düzeyinde seyrediyor.
Ekonomiyönetimi 2025 sonu enflasyon amacını yüzde 24 olarak belirlemiş olsa da gerek milletlerarası kurumlar gerekse ekonomistler, Türkiye’de enflasyonun yıl sonunda yüzde 30’un üzerinde seyretmeye devam edeceği görüşünde. Bununla birlikte, Türkiye siyasetinde giderek yükselen erken seçim ve anayasa değişikliği tartışmalarının enflasyonu tekrar tırmandıracağı tasaları de artıyor. DW Türkçe’ye konuşan uzmanlara nazaran, hükümetin tasarruf önlemlerini uygulamaması ve global ticaretteki belirsizlik nedeni ile Türkiye’de enflasyon yüzde 30-50 ortasında dalgalanmaya devam edecek.
OECD: Türkiye enflasyonu Arjantin’i geçecek Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) son yayınladığı 2025 yılı varsayımlarına nazaran, Türkiye yüzde 31,4 enflasyonla uzun yıllardır dorukta yer alan Arjantin’i geçerek, OECD ülkeleri ortasında en yüksek enflasyona sahip ülke olacak. Arjantin ise yüzde 28,4 ile ikinci sırada yer alacak. OECD’nin her yıl nizamlı olarak yayımladığı “Ekonomik Görünüm” raporunda, Türkiye’nin 2025 yılı için hem enflasyon hem de büyüme iddiası yükseltildi. Türkiye için büyüme beklentisini yüzde 2,6’dan yüzde 3,1’e çıkaran OECD, 2025 yılı enflasyon varsayımını ise yüzde 30,7’den yüzde 31,4’e yükseltti.
Küresel ölçekte ekonomik siyaset belirsizliklerinin bariz formda arttığına vurgu yapılan OECD raporunda, global ticaretteki kısıtlamaların devam etmesi durumunda büyümenin yavaşlayacağı ve enflasyonist baskıların artacağı uyarısı yapıldı. 13 Mart’ta memleketler arası derecelendirme kuruluşu Moody’s tarafından yayınlanan bir diğer rapora nazaran de dünya iktisadının giderek daha kırılgan bir hal aldığına işaret edildi. Moody’s Analytics Kıdemli Ekonomisti Stefan Angrick, yaptığı açıklamada, “ABD iktisat siyaseti, ticaret tansiyonlarını tırmandıran gümrük vergileri ve gümrük vergisi tehditleri ile belirsizliğe yol açıyor. Piyasalar sarsılmış durumda. İş dünyası ve tüketici inancı kötüleşiyor” değerlendirmesinde bulundu.
“OECD’nin kestirimi bile fazla iyimser” DW Türkçe’ye konuşan İktisatçı Prof. Dr. Sinan Alçın‘a nazaran, ABD Lideri Donald Trump’ın başlattığı tarife savaşlarının global ticarette yaratacağı sakinlik, Grönland, Meksika Körfezi ve Tayvan üzere tansiyon noktaları ile başta Almanya olmak üzere Avrupa Birliği (AB) ekonomilerindeki yavaşlama ve savunma tasaları, global iktisat üzerinde olduğu üzere Türkiye üzerinde de giderek baskı oluşturuyor. Türkiye’de enflasyonun seyrine ait OECD kestirimlerinin bile bu ortamda “fazla iyimser” kaldığını söz eden Prof. Alçın, şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Küresel gelişmeler nedeniyle Türkiye, dışarıdan gelen bir maliyet enflasyonu ile karşı karşıya kalabilir. Bununla birlikte, Türkiye’de enflasyonun en kıymetli başlıklardan biri olan besin fiyatlarında yumuşama yaşanmıyor. Örneğin yalnızca Ramazan ayı ile birlikte besin fiyatlarına aylık ortalama yüzde 30’a varan artışlar gözlemliyoruz. Ayrıyeten bilhassa Çukurova’da geçen hafta yaşanan don olayı nedeniyle, birinci çeyrekte beklentinin üzerinde bir enflasyon ortaya çıkabilir.” “Hükümet ayağını yorganına nazaran uzatmıyor” Erdoğan hükümetinin hâlâ enflasyonla uğraş konusunda net bir program ortaya koymadığını lisana getiren Prof. Alçın, özellikle 2025’in birinci iki ayındaki bütçe açığına dikkat çekiyor. Alçın, 2025 bütçesinin yüzde 36’sının “transfer harcamaları”ndan oluştuğunu, bir öbür deyişle bütçede Hazine garantili projelerin, çok tartışılan Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin ve örtülü ödenek harcamalarının büyük yer tuttuğunu kaydediyor.
Sinan Alçın, “Bir taraftan devlet yeni vergi kontrolleri ve resmi harçlarda büyük artırımlar yaparken, öbür tarafta harcamalarını kısması gereken kadar kısmıyor. Yani hükümet ayağını hâlâ yorganına nazaran uzatmıyor, bunun yerine yorganı sündürerek, çekiştirerek işi götürmeye çalışıyor” diyor konuşuyor.
Bütçe açığı 2025’e sert başladı Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı son datalara nazaran, merkezi idare bütçe istikrarı Ocak ayında olduğu üzere Şubat ayında da açık verdi. Buna nazaran, Ocak ayında 139,3 milyar TL olan bütçe açığı, Şubatta da 310,1 milyar TL açık verdi. Bununla birlikte, merkezi idare bütçe sarfiyatları Ocak-Şubat 2024 periyodunda 1 trilyon 457 milyar 873 milyon lira iken, bu yılın birebir periyodunda yüzde 43,3 artışla 2 trilyon 89 milyar 859 milyon liraya yükseldi. Böylece 2025’te merkezi idare bütçe sarfiyatları için öngörülen 14 trilyon 731 milyar 14 milyon lira ödeneğin yüzde 14,2’si kullanılmış oldu.
“Ekonomi idaresi bütçe kelamını tutmadı” 12 aylık bütçe açığının 2,2 trilyon TL’ye ulaştığına işaret eden Ekonomist Güldem Atabay, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Ekonomi idaresi, 2024’te zelzele harcamaları nedeniyle bütçeye yüklenildiğini, 2025’te bu durumun ortadan kalkacağını söylemişti. Hatta bütçe açığının yüzde 5’ten yüzde 3,5’e çekileceği ve bu sayede enflasyonu düşürmeye takviye verileceği açıklanmıştı. Fakat birinci iki aylık bilgiler bile kendi başına, 2025 sonu enflasyon amacının gerçekleşmesinin önünde önemli bir engel” diyor. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan‘ın geçen hafta enflasyonda 2025 sonu için yüzde 24 maksadının korunduğu açıklamasını hatırlatan Atabay, “OECD raporu da gösteriyor ki, yıl sonu için yüzde 24 maksadı gerçekçi değil.
TCMB Başkanı ne derse desin, hâlâ para siyaseti yalnız ve iç talep istikrarsız bir kuvvete sahip. Orta ve alt gelir kümelerinin üzerindeki yük çok fazla. Yüksek gelir kümelerine servet üzerinden yeni vergiler getirilmedikçe, iç talebin kesilmediğini görüyoruz” halinde konuşuyor. Siyasette “erken seçim” tansiyonu artıyor İktisattaki sorunlar devam ederken, Türkiye siyasetinde “erken seçim” tartışmaları da alevleniyor.
Ana muhalefet partisi CHP’de gerek cumhurbaşkanı adaylığına hazırlanan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu‘nun ülke genelinde yaptığı toplantılardaki erken seçim çağrıları, gerekse CHP lideri Özgür Özel‘in “Erken seçim sandığı 2025’te milletin önüne gelecek” formundaki açıklamaları, siyasette “erken seçim” tartışmalarını tekrar başlatmış durumda. Fakat Cumhurbaşkanı Erdoğan, erken seçim davetlerine şimdilik kapıları kapatıyor. Son olarak 17 Mart’ta partisinin Ana Kademe, Bayan Kolları ve Gençlik Kolları MKYK üyeleri ile bir ortaya geldiği iftar programında konuşan Erdoğan, muhalefetten yükselen “erken seçim” taleplerine, “Genel başkanı ve o makama göz diken aktörleriyle tüm vakitleri üç yıl sonrasının seçime hasrederek kendilerince bir illüzyon peşinde koşuyorlar” sözleri ile karşı çıktı.
“2026’da seçim iktisadına geçilebilir” Ekrem İmamoğlu’na yönelik soruşturma ve davaların daima artıyor olmasının piyasalar ve iş dünyasının iktisada olan itimadında tahribat yarattığını öne süren Güldem Atabay’a nazaran, 2026 başından itibaren “seçim ekonomisine” geçilmesi şaşırtan olmayacak. Atabay, “Bu yüzden yıl sonunda tüm olumsuz şartlara karşın enflasyon yüzde 30’un altına düşse bile, orada kalıcı olacağını düşünmüyorum.
Türkiye’nin birkaç yıl daha yüzde 30-50 ortasında enflasyonla yaşamaya devam edecek üzere gözüküyor” değerlendirmesi yapıyor. İktisat idaresinin bir yandan faizleri indirirken öbür yandan kamu harcamalarında sürat kesmediğine dikkat çeken Prof. Dr. Sinan Alçın ise, “Yeni anayasa referandumu ve erken seçim mümkünlüğünü da hesaba kattığımızda, mali siyasetlerdeki gevşemenin süreceğini söyleyebiliriz.
Dolayısıyla bugün itibariyle ne enflasyonu ortaya çıkaran nedenler ortadan kalkmış durumda, ne de enflasyonla nitelikli biçimde uğraş edebilecek yeni ve kararlı araçlar devreye sokulmuş durumda” diye konuşuyor.
Kaynak: T24
Bir yanıt bırakın